Türkiye’de Maaşlar Asgari Ücrete Yaklaşıyor: Gelir Dağılımı Tehlikede

1 Temmuz 2024’ten bu yana yaptığım yeni bir araştırma, Türkiye’deki maaş ve ücretlerin hızla asgari ücret seviyesine yaklaştığını ve bunun gelir dağılımında ciddi sorunlara yol açtığını ortaya koyuyor. Araştırma, TEPAV Tartışma Tebliğleri Serisinde yayınlandı:



Kibritçioğlu, Aykut (2024b). “Türkiye’de Maaş ve Ücretlerin Asgari Ücrete Yakınsaması ve İlgili Gelir Dağılımı Sorunları”. TEPAV Tartışma Tebliğleri Serisi, No. WP202402 (PDF / TEPAV).


Bu çalışmam, aslında 01.07.2024’te yayınlanan şu öncü araştırmamın bir devamı niteliğinde:



Kibritçioğlu, Aykut (2024a). “Türkiye’de Asgari Ücret Uygulaması, Emekli ve Akademisyen Maaşları ve Ülke Genelinde ‘Çoklu Asgari Aylık Sistemi‘ne Geçiş Gereksinimi”. TEPAV Tartışma Tebliğleri Serisi, No. WP202401 (PDF).


09.02.2024 tarihli yeni araştırmamda (Kibritçioğlu, 2024b), özellikle son yıllarda artan enflasyonun etkisiyle asgari ücretin yükseltildiği, ancak diğer maaş ve ücret gruplarının bu artışa ayak uyduramadığı vurgulanıyor. Bu durum, toplumun geniş kesimlerinde reel gelir kaybına ve maddi zorluklara neden oluyor.

Araştırmada, kamu çalışanları, akademisyenler, imalat sanayii işçileri ve SGK emeklileri gibi farklı gelir gruplarının maaşlarının, asgari ücret ve kişi başına düşen milli gelirle (GSYİH) olan ilişkisi incelendi. Sonuçlar, 2000’li yıllarda (özellikle 2014 yılından itibaren) maaşların genel olarak asgari ücret seviyesine gerilediğini, hatta bazı durumlarda bu seviyenin de altına düştüğünü gösteriyor. Özellikle emeklilerin aylıklarının ve imalat sanayii ve kamu çalışanlarının maaş ve ücretlerinin, asgari ücretin yanı sıra kişi başına düşen milli gelirin de altında kaldığı gözlemleniyor. Söz konusu olumsuz gelişme, çalışmada aylıkları dikkate alınan 20 milyon kadar aktif ve pasif SGK sigortalısını kapsıyor.

Bu tablo, Türkiye’de gelir dağılımında ciddi bir bozulmanın yaşandığını ve geniş bir kesimin ekonomik olarak zorlandığını ortaya koyuyor. O nedenle çalışmada bu durumu düzeltmek için mevcut sosyal güvenlik ve asgari ücret sisteminin yeniden ele alınması ve bir an önce çalışanlar lehine reforma tabi tutulması gerektiği savunuluyor. Ayrıca, daha adil bir gelir dağılımı sağlamak amacıyla “çoklu asgari ücret sistemi” gibi yenilikçi politikaların hayata geçirilmesi öneriliyor.

Önerilen sistem, farklı unvanlar ve gerekli vasıflar için farklı asgari ücretler belirlemeyi ve bu ücretleri enflasyon ve kişi başına ekonomik büyüme oranlarına göre düzenli olarak güncellemeyi içeriyor. Örneğin, Türkiye’deki kamu ve vakıf üniversitelerinde, akademik unvanlara göre kurulacak bir pilot maaş skalası uygulanması önerisi, bu sistemin ekonomi genelinde uygulanabilirliği konusunda yol gösterici olabilir.

Ayrıca, araştırma, sendikal hakların güçlendirilmesi gerektiğine de dikkat çekiyor. Çalışanların daha adil bir ücret pazarlığı yapabilmesi için sendikaların güçlendirilmesi ve mevcut engellerin kaldırılması gerektiği vurgulanıyor.

Sonuç olarak, bu çalışma, Türkiye’de geniş bir kesimin ekonomik refahını artırmak ve gelir dağılımını iyileştirmek için köklü değişikliklerin gerekliliğini ortaya koyuyor. Asgari ücretle çalışanların yanı sıra, diğer gelir gruplarının da hak ettikleri düzeyde gelir elde edebilmeleri için atılacak adımlar, ülke genelinde daha sürdürülebilir (yeşil ve dijital) bir ekonomik yapının inşası için hayati önem taşıyor.

Bu yazıda sözü edilen iki çalışmamın 15 dakikalık sözlü özetini dinlemek için şu bağlantıya tıklayabilirsiniz: YouTube.




İlgili İnternet Bağlantıları: ResearchGate, TEPAV, Twitter/X – 1, Twitter/X – 2.


İkinci Tartışma Tebliğinin Bulguları Hakkındaki Bazı Basın Özetleri ve Yorumlar: