Türkiye’de tüketici fiyatları enflasyonu 1967-2022 döneminde zaman zaman son aylardakinden çok daha yüksek oranlara ulaşmıştı. Şekil 1 bu gerçeği açıkça gösteriyor. Ama Türkiye’de özellikle 2021 sonbaharından bu yana yaşanan enflasyon süreci, söz konusu dönemin tamamını (1967-2022) hatırlayacak yaşlarda olanlarımız için (bile) bir hayli “bunaltıcı” bir etki yaptı, pek çoğumuzu aniden çok ciddi bir geçim sıkıntısına soktu. Niçin? Bu sorunun cevabı kısmen de olsa Şekil 2‘de net biçimde gözüküyor. Çünkü “enflasyondaki hızlanma” (yani yıllık enflasyon oranındaki yıllık artışlar), 1967’den bu yana hiç bir zaman şu son aylardaki kadar yükselmemişti. Başka bir deyişle, 1967’den bu yana yaşadığımız en hızlı enflasyon hızlanma sürecinin tam “orta”sındayız. Bu nedenle, bu seferki enflasyonu bu denli ağır hissetmemiz (bence) şaşırtıcı değil. İşin kötüsü, hızlanan enflasyonun sebebi, Türkiye’deki iktisatçıların pek çoğunun üzerinde uzlaştığı gibi, 2018’den bu yana uygulanan hatalı para ve döviz rezervi politikaları.
Güncelleme (01.08.2024):
Yukarıdaki kısa notu iki şekil eşliğinde ilk olarak Twitter‘da, 01.06.2022 tarihinde paylaşmıştım. O tarihten bu yana yukarıdaki iki şeklin güncellenmiş hallerini (Şekil 3 ve Şekil 4) aşağıda paylaşıyorum:
Şekil 1 ve 2’yi ilk kez çizip internette paylaştığım 1 Haziran 2022 tarihinden bu yana Türkiye’de 14 Mayıs 2023’te Milletvekili Genel Seçimleri ile Cumhurbaşkanlığı Seçiminin 1. turu, 28 Mayıs 2023’te Cumhurbaşkanlığı Seçiminin 2. turu ve 31 Mayıs 2024’te ise Yerel Seçimler yapıldı. Kasım 2022’de resmî TÜİK verilerine göre %86’ya çıkarak son 25 yılın zirvesine ulaşan enflasyon (Şekil 3), aslında Haziran 2022’ye dek Türkiye’de daha önce hiç görülmemiş derecede hızlanmış (Şekil 4) ve daha sonra da, Mayıs 2023’teki seçimlere kadar (hatalı iktisat politikları sürdürülmeyince) %40’a kadar gerilemişti (Şekil 3). Ancak, Haziran 2023’te yeni hükümetin kurulması ve önceki hatalı ekonomi politikalarının yerine yeni (ortodoks) ekonomi politikalarının uygulamaya koyulmasıyla, doğal olarak, enflasyon yeniden hızlanmaya başlayıp Mayıs 2024’te %75’e kadar tırmandı (Şekil 3). Haziran 2024’te ise, hafifçe gerilemeye başlayan resmî tüketici fiyatları enflasyonun Temmuz ayında da gerilemeye ve hız kaybetmeye devam edip etmeyeceğini birkaç gün sonra Temmuz 2024 ayının tüketici fiyatları endeksi rakamları açıklanınca göreceğiz.
Yukarıdaki şekilleri, ilerleyen aylarda/yıllarda da gerektikçe yeniden güncelleyerek enflasyonun hızındaki seyri takip edeceğim.